Chuỗi giá trị là gì? 4 bước xây dựng lợi thế từ chuỗi giá trị

Trong môi trường kinh doanh cạnh tranh ngày nay, việc hiểu và tận dụng chuỗi giá trị là một yếu tố quan trọng để xây dựng lợi thế cạnh tranh và tạo ra giá trị cho khách hàng. Chuỗi giá trị đóng vai trò tối quan trọng trong việc phân loại, phân tích và tối ưu hóa các hoạt động kinh doanh của một doanh nghiệp.

Như đã được đề xuất bởi nhà kinh tế học Michael Porter, chuỗi giá trị là một khái niệm quan trọng giúp doanh nghiệp hiểu rõ quy trình sản xuất và cung ứng giá trị của mình. Nó bao gồm tất cả các hoạt động từ giai đoạn tiếp nhận nguyên liệu cho đến sản xuất, tiếp thị, phân phối và dịch vụ hậu mãi. Mỗi bước trong chuỗi giá trị đóng góp vào việc tạo ra giá trị cuối cùng cho khách hàng.

Để xây dựng lợi thế cạnh tranh và tận dụng tối đa tiềm năng của chuỗi giá trị, chúng ta cần tìm hiểu những bước quan trọng. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá 4 bước quan trọng để xây dựng lợi thế từ chuỗi giá trị. Từ việc phân tích tỷ mỹ hiện tại của chuỗi giá trị, xác định yếu tố quan trọng, tối ưu hóa hoạt động và tạo ra giá trị cho khách hàng, những bước này sẽ giúp chúng ta định hình và thúc đẩy sự thành công của doanh nghiệp. Hãy cùng nhau khám phá những điều này để hiểu rõ hơn về sự quan trọng và tiềm năng của chuỗi giá trị trong kinh doanh ngày nay.

1. Chuỗi giá trị là gì?

Chuỗi giá trị (value chain) là một khái niệm được đề xuất bởi Michael Porter, mô tả các hoạt động liên quan và quy trình mà một doanh nghiệp thực hiện để tạo ra và cung cấp giá trị cho khách hàng. Chuỗi giá trị bao gồm tất cả các hoạt động từ nguồn cung cấp nguyên liệu, qua quá trình sản xuất, tiếp thị, phân phối và dịch vụ hậu mãi.

Mỗi bước trong chuỗi giá trị đóng góp vào tạo ra giá trị cuối cùng của sản phẩm hoặc dịch vụ. Các hoạt động này có thể được chia thành hai loại chính: hoạt động hỗ trợ và hoạt động cốt lõi.

Hoạt động hỗ trợ (support activities) bao gồm quản lý tài nguyên nhân lực, quản lý công nghệ thông tin, mua hàng và vận hành hệ thống. Những hoạt động này hỗ trợ và cung cấp nguồn lực cho các hoạt động cốt lõi.

Hoạt động cốt lõi (primary activities) là những hoạt động trực tiếp liên quan đến tạo ra, tiếp thị và giao hàng sản phẩm hoặc dịch vụ cho khách hàng. Các hoạt động cốt lõi bao gồm tiếp nhận nguyên liệu, sản xuất, tiếp thị, bán hàng và dịch vụ hậu mãi.

Bằng cách phân tích và tối ưu hóa chuỗi giá trị, doanh nghiệp có thể tìm hiểu được các yếu tố quan trọng và độc đáo trong quy trình kinh doanh của mình, từ đó xây dựng lợi thế cạnh tranh và tạo ra giá trị cao hơn cho khách hàng.

> Xem thêm: BCP là gì? Cách xây dựng BCP 

2. Phân tích chuỗi giá trị để xây dựng lợi thế cạnh tranh

Phân tích chuỗi giá trị là một quá trình quan trọng để xác định các yếu tố quan trọng và định hình lợi thế cạnh tranh của một doanh nghiệp. Bằng cách hiểu rõ cấu trúc và các hoạt động trong chuỗi giá trị, doanh nghiệp có thể tìm ra những điểm mạnh và điểm yếu của mình, từ đó tập trung vào tối ưu hóa và tạo ra giá trị độc đáo.

Quá trình phân tích chuỗi giá trị thường bao gồm các bước sau:

2.1 Bước 1: Phân tích chuỗi giá trị của ngành

Việc phân tích chuỗi giá trị của ngành sẽ cho ta thấy cấu trúc cơ bản mà đa số doanh nghiệp áp dụng. Mỗi lĩnh vực kinh doanh đều có một hoặc nhiều cách tiếp cận chủ đạo, và chuỗi giá trị ngành là mô hình hoạt động phổ biến của nó, là cách ngành tạo ra giá trị cho khách hàng. Ngay cả một số lĩnh vực thoạt nghe có vẻ phức tạp như blockchain, tài chính, công nghệ,… cũng đều có một cách vận hành phổ quát.

Có nhiều phương pháp để thực hiện bước này. Bạn có thể liệt kê những nhóm hoạt động như R&D, chuỗi cung ứng, vận hành, bán hàng, tiếp thị, chăm sóc khách hàng,… Tiếp theo, hãy đặt câu hỏi về hoạt động cụ thể trong từng nhóm và quan sát các doanh nghiệp trong ngành.

Họ có tự sản xuất không? Cách truyền thông của họ như thế nào? Dịch vụ chăm sóc khách hàng ra sao? Đâu là yếu tố mà họ dành nhiều nguồn lực để đầu tư nhất? Dành thời gian trả lời các câu hỏi này sẽ cho ta góc nhìn chung về thị trường.

Chuỗi giá trị trong lĩnh vực kinh doanh sản phẩm kỹ thuật số: sáng tạo nội dung – tổng hợp nội dung – tiêu thụ nội dung (ảnh: Working Backwards by Colin Bryar, Bill Carr)

Như trong trường hợp của Amazon được nhắc đến ở đầu bài, chuỗi giá trị mà Jeff Bezos trình bày bao gồm ba bước: sản xuất nội dung (Content Creation); trung gian tổng hợp nội dung (Aggregation); tiêu thụ nội dung (Content Consumption).

Tùy thuộc vào từng lĩnh vực cụ thể, một số danh mục sẽ có mức độ ảnh hưởng khác nhau. Với các doanh nghiệp sản xuất, chuỗi cung ứng sẽ chiếm sự quan tâm hàng đầu. Trong khi đó, con người lại là ưu tiên của các ngành dịch vụ. Điều quan trọng là sắp xếp các hoạt động quan trọng nhất đối với lĩnh vực kinh doanh của thương hiệu.

2.2 Bước 2: Phân tích chuỗi giá trị của thương hiệu

Sau khi đã có bức tranh tổng quát về ngành, bước thứ 2 là phân tích hoạt động trong chuỗi giá trị của thương hiệu. Cũng từ bộ khung được sử dụng ở bước 1, bạn hãy ghi lại những hoạt động chính mà doanh nghiệp đang thực hiện và so sánh chúng với các phân tích về ngành.

Thương hiệu của bạn đang làm giống hay khác so với những công ty còn lại? Nếu chuỗi giá trị của bạn giống y hệt họ, điều này cho thấy thương hiệu của bạn không có sự khác biệt rõ ràng nào. Còn nếu có sự khác biệt, hoạt động đó có ảnh hưởng như thế nào đến công ty? Đây là lúc chúng ta đến với hai bước còn lại.

2.3 Bước 3: Tập trung vào những hoạt động có thể tạo ra giá trị cho khách hàng

Như đã chia sẻ, thương hiệu sở hữu lợi thế cạnh tranh là khi bằng một cách nào đó, chúng ta bán được sản phẩm với giá cao hơn đối thủ. Để làm được điều đó, sao chép và tìm cách vượt qua họ bằng những sản phẩm tốt hơn một chút là không hiệu quả.

Thương hiệu duy trì được mức giá cao cho sản phẩm khi và chỉ khi nó mang lại cho khách hàng giá trị hữu ích và độc nhất. Vì thế, bước tiếp theo là xác định đâu là những hoạt động có khả năng tạo ra hoặc bổ sung giá trị cho khách hàng, bao gồm giá trị cảm tính lẫn lý tính.

Sẽ tồn tại mắt xích mà ở đó, các công ty khác đang bỏ qua hoặc chưa phục vụ khách hàng đủ tốt. Nhiệm vụ của nhà lãnh đạo là tìm ra những khoảng trống và lấp đầy chúng bằng sản phẩm, dịch vụ của thương hiệu. Điều đặc biệt là giai đoạn này không khó như chúng ta tưởng. Luôn có cách để khiến khách hàng hài lòng hơn trong suốt hành trình trải nghiệm của họ.

Kết quả có thể đến từ bản thân sản phẩm, như hệ sinh thái của Apple và những tiện ích đi kèm. Nó có thể đến từ nguồn nguyên liệu, như những gì In-N-Out Burger đã làm khi trung thành với nguồn thịt, rau củ và bánh mì tươi ngon nhất. Hoặc, nó có thể đến từ dịch vụ hỗ trợ khách hàng, như nguyên tắc “Customer Obsession” của Amazon.

Hãy tạo ra nhiều giá trị hơn cho khách hàng và thương hiệu sẽ nâng cao thứ mà nhiều học giả gọi là mức độ sẵn sàng chi trả (Willingness To Pay – WTP), cơ sở giúp thương hiệu định giá cao hơn so với thứ mà các doanh nghiệp khác đang thực hiện.

2.4 Bước 4: Tập trung vào những hoạt động có thể giảm chi phí

Tổng chi phí vận hành đến từ những khoản chi được dùng trong tất cả các hoạt động thuộc chuỗi giá trị. Do đó, thách thức nằm ở việc nhà lãnh đạo phải có được một bức tranh chính xác nhất có thể về toàn bộ chi phí liên quan và có đánh giá về hiệu quả của các khoản chi đó.

Mặt khác, không phải hoạt động nào trong chuỗi giá trị cũng là cần thiết. Có yếu tố cần được tạo ra, đồng nghĩa rằng cũng có những việc mà thương hiệu có thể cắt giảm hoặc loại bỏ để tối ưu chi phí vận hành. Thông thường, có những hoạt động tồn tại quá lâu đến mức được xem là tất yếu, mặc dù chúng không còn mang lại giá trị cho thương hiệu lẫn khách hàng.

Để giải quyết vấn đề này, bạn có thể tự hỏi doanh nghiệp có thể cắt giảm chi phí nào nếu ngừng hoạt động có ít đóng góp. Những phát hiện này chỉ đến khi nhà quản trị tìm hiểu đủ sâu về các con số.

Trên đây là bốn bước phân tích chuỗi giá trị để xây dựng lợi thế cạnh tranh. Quá trình này tập trung vào việc tạo ra sự khác biệt giữa thương hiệu và các doanh nghiệp thị trường. Nó đòi hỏi khả năng sáng tạo, phân tích nghiêm ngặt và đôi khi là cả sự can đảm.

Đổi mới đi kèm với tính không chắc chắn. Nguy cơ thất bại sẽ ngang bằng với nguy cơ thành công. Thị trường và khách hàng luôn nhạy cảm với thay đổi, nhưng trong nhiều trường hợp, đổi mới là yêu cầu bắt buộc để thay đổi tình hình. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo cần phân tích kỹ lưỡng thị trường, nhu cầu của khách hàng cùng những yếu tố tác động khác để gia tăng xác suất thành công.

Có một lựa chọn dễ dàng hơn nhiều: làm theo cách mọi người đang làm, cố gắng quảng cáo sản phẩm tốt như thế nào và hạ giá vào các đợt cao điểm. Rất nhiều người sẽ chọn con đường này. Nó an toàn và không đòi hỏi sự mạo hiểm, kiên trì hay sáng tạo. Làm theo người khác đơn giản hơn chuyện phải tự nghĩ ra hướng đi mới. Nhưng tất nhiên, một khi đã đặt chân lên con đường này, nó cũng đồng nghĩa rằng bạn đã từ bỏ việc tìm kiếm sự khác biệt cho thương hiệu của mình.

Lời kết

Chuỗi giá trị là một khái niệm quan trọng và mạnh mẽ trong kinh doanh hiện đại. Đó là nền tảng để doanh nghiệp hiểu và quản lý quy trình sản xuất và cung ứng giá trị cho khách hàng. Bằng cách tận dụng và phát triển chuỗi giá trị của mình, doanh nghiệp có thể xây dựng lợi thế cạnh tranh và tạo ra giá trị vượt trội.

Trong bài viết này, chúng ta đã khám phá 4 bước quan trọng để xây dựng lợi thế từ chuỗi giá trị. Từ việc phân tích, xác định yếu tố quan trọng, tối ưu hóa hoạt động và tạo ra giá trị cho khách hàng, mỗi bước đóng góp vào sự thành công của doanh nghiệp.

Bằng cách áp dụng quy trình này, doanh nghiệp có thể cải thiện quy trình kinh doanh của mình, tăng cường sự tương tác với khách hàng, nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ, cải thiện quy trình sản xuất và phân phối, và tạo ra trải nghiệm tốt hơn cho khách hàng.

Qua việc tận dụng chuỗi giá trị hiệu quả, doanh nghiệp có thể tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững, tăng cường khả năng tồn tại và phát triển trong môi trường kinh doanh ngày càng cạnh tranh. Việc hiểu và áp dụng chuỗi giá trị không chỉ giúp tăng trưởng doanh số và lợi nhuận, mà còn tạo ra sự khác biệt đáng kể và đem lại giá trị thực sự cho khách hàng.

Vì vậy, hãy đặt chuỗi giá trị vào trung tâm chiến lược kinh doanh của bạn và sử dụng nó như một công cụ mạnh mẽ để định hình tương lai và thành công của doanh nghiệp.